MindLabs & Fontys: In Tilburg krijgt de toekomst vorm

To read this article in English, click here.

Voor Silicon Valley stap je niet meer in het vliegtuig, maar land je gewoon om de hoek. Spoorzone Tilburg biedt namelijk alle ruimte aan visionairs, de kenners van de toekomst. Met de komst van MindLabs verbinden nog meer ondernemers, onderwijsinstellingen, wetenschappers en bedrijven zich aan het gebied. Met hen werpen we een blik in de glazen bol en halen we inspirerende quotes, wilde ideeën, cutting edge innovaties en ronduit utopische perspectieven naar boven. Tessa Cramer, futurist en lector (‘praktijkprofessor’) bij Academy for the Creative Economy (Fontys) is al van jongs af aan gefascineerd door de toekomst. “Ik wil zoveel mogelijk mensen helpen om na te leren denken over de toekomst. Want die toekomst is van ons allemaal.” Hoe krijgen we nu meer vat op de continu veranderende wereld? Tessa legt het uit in vier stellingen.

Voorspelling #1 DE MENS - “Mensen voelen zich weer eigenaar van hun toekomst."

‘How we spend our days is how we spend our lives.’ Deze quote, afkomstig van schrijver Annie Dillard, is favoriet bij Tessa. “Hoe je aan je dag begint, bepaalt hoe je je leven leeft”, verklaart ze. “En daar heb je dus een actieve keuze in.” Het denken over de toekomst, wat Tessa doet, krijgt vaak een zweem van science fiction of het kijken in een glazen bol met zich mee. Onterecht, vindt ze. De toekomst gaat juist ook over het nu. Over jouw heden en toekomst. “Je ziet dat mensen dat gevoel niet altijd hebben. Of het nu over hun werk gaat, over de politiek. Het gevoel is: waar we naartoe gaan is niet van mij. Het is mijn missie om dat om te keren. Te laten zien dat die toekomst dus wél van iedereen is. En dat iedereen zich er actief toe kan verhouden.” 

Het is ook niet zo gek dat we niet zo geoefend zijn in het vooruitkijken, denkt Tessa. “Op de middelbare school fascineerde het me al. Waarom krijg ik wél les in geschiedenis, maar leer ik niets over wat dat betekent voor de toekomst, en hoe ik daar zélf invloed op kan uitoefenen?” Want ja, hoe doe je dat dan? De toekomst voelt groot en ongrijpbaar. Geen makkelijke vraag, onderschrijft ook Tessa. Zelf deed ze er onderzoek naar, waarop ze promoveerde aan Maastricht University. “Ik las theorieën, probeerde methodes uit. Maar waar ik steeds bij terugkwam is: hoe simpeler hoe beter”, vertelt ze glimlachend. “Door de dag te starten met een vraag als: ‘Wat doet er nu echt toe?’ of ‘Wat vind ik vandaag belangrijk?’ bijvoorbeeld. Je stelt jezelf een kader voor hoe je je dag en tijd wil spenderen. Het is ook een manier om jezelf te beschermen tegen alle informatie die de hele dag op je afgevuurd wordt. Door zelf te bepalen wat je belangrijk vindt, neem je het heft in handen.”

Voorspelling #2 DE MAATSCHAPPIJ - “Als maatschappij leren we het onbekende te omarmen.”

De politiek, ondernemers, de maatschappij: veel van wat we doen heeft te maken met controle. Grip krijgen op onzekerheid. De coronapandemie liet dat mooi zien. We probeerden ons met hand en tand te wapenen tegen het virus. Er kwamen meer regels, minder regels, de regels keerden weer terug en kwamen weer te vervallen. Ondertussen ging het virus lekker z’n eigen gang. “Grip”, zegt Tessa stellig, “is fictief. Als we één ding weten over de toekomst, is het dat die onzeker is. Het is de onzekerheid waar we mee om moeten leren gaan.” 

Samen met BrabantKennis (‘verruimt de blik en houdt een spiegel voor, door verborgen trends bloot te leggen voor iedereen die de toekomst van Brabant mee vorm wil geven’, red.) en het ministerie van BiZa richtte Tessa ‘Onzekere Zaken’ op. Een kennisplatform dat overheden en ondernemers helpt het onbekende te omarmen. “Wat je ook doet, onzekerheid blijft altijd bestaan. Het is de kunst daarmee te experimenteren. Te onderzoeken hoe jij op een goede manier met die onzekerheid om kunt gaan. Zo verleg je je aandacht en onderzoek je waar je wel grip op hebt.” Er is een Onzekere Zaken Festival, een podcast, en een gids voor Onzekere Zaken. “Inmiddels zijn we al toe aan een tweede en derde druk.” Wat Tessa daarmee wil zeggen is: leven met onzekerheid roept blijkbaar maatschappijbreed vragen op. “Onzekerheid accepteren betekent overigens niet dat je maar wat ronddobbert in de mist”, duidt Tessa. “Door het onbekende te omarmen zorg je voor keuzes. De toekomst is geen utopie of science fiction, maar iets waar je met de juiste navigatiemiddelen wel degelijk invloed op hebt.”

Voorspelling #3 DE WERELD - “Verbeeldingskracht krijgt een belangrijkere positie in de wereld.”

Rapportages, cijfers, KPI’s. Alles moet peilbaar, navolgbaar, controleerbaar. Is dat de manier waarop we onze toekomst schoner, veiliger en gezonder inrichten? Tessa haalt Max Weber aan, de socioloog die ruim honderd jaar geleden het concept ‘onttovering van de wereld’ dropte. “De kinderen die na de Tweede Wereldoorlog opgroeiden, hoopten dat hun kinderen - de dertigers en veertigers van nu - het veel beter zouden krijgen. Helaas blijkt dat niet zo te zijn. Er zijn allerlei uitdagingen waar we geen goed antwoord op hebben. Klimaatverandering, toename van de wereldbevolking en vragen op het gebied van gezondheidszorg zijn daar een paar voorbeelden van. Die uitdagingen lossen we niet op met cijfers alleen. Hier is iets anders nodig.” 

Tessa is één van de oprichters van het nieuwe kenniscentrum voor Creative Economy. Er is nog geen website, zo nieuw is het kenniscentrum, maar eenieder die hier meer over wil weten kan Tessa volgen op LinkedIn. “Om fundamenteel iets te veranderen in de wereld, is een andere manier van denken nodig. Onze artistieke, creatieve krachten hebben daar een belangrijke rol in. Met het kenniscentrum in oprichting Creative Economy brengen we uitkomsten van verschillende lectoraten op dit vlak samen”, licht ze toe. Dat moet leiden tot een bundeling van onderzoeksresultaten die goed bruikbaar zijn voor ondernemers, voor overheden en voor ieder ander die zich bezighoudt met (inspelen op) fundamentele veranderingen in de wereld. “Alleen door vanuit verwondering en met verbeeldingskracht na te denken over de wereld waarin we willen leven, is een echte transitie mogelijk.”

Voorspelling #4 TILBURG - “In Tilburg krijgt de toekomst vorm.”

“Dat ik al tien jaar in Tilburg werk terwijl ik in Amsterdam woon, zegt eigenlijk al genoeg”, blikt Tessa terug. De eerste stad met een toekomstgerichte opleiding, vertelt ze trots, was Tilburg. Zo kwam ze hier terecht. Inmiddels heeft haast iedere stad een vergelijkbare opleiding -  inderdaad, ook Tessa’s thuisstad Amsterdam - en nog steeds reist ze met veel liefde wekelijks naar het zuiden. Naar Fontys, en naar de studierichting die zoveel jaar later Trend Research & Concept Creation is gaan heten. “Tilburg is een stad waar ontzettend veel kan. De gemeente, Midpoint Brabant, ondernemers - de wil om met elkaar samen te werken is ontzettend groot”, merkt ze. “Het is geen stad van prietpraat, maar van doen. En dat is ontzettend fijn. Onzekere Zaken kon mede daardoor ontstaan. Wat er gebeurt in de Spoorzone, met MindLabs, de nieuwe bieb, de plekken waar onze oud-studenten terechtkomen. Het maakt Tilburg een stad waar alles bij elkaar komt. En waar we dus écht een slag kunnen slaan in het bereiken van die missie: mensen weer eigenaar maken van hun toekomst.” Dan: “Mijn promotieonderzoek in Maastricht, wonen in Amsterdam en tóch steeds blijven terugkeren, hier, in deze stad. Ja, Tilburg is wel echt mijn thuisbasis geworden.”

 

MEER MIND OVER MATTER

Fontys kenniscentra, thema’s en onderzoek

Onderzoek van Fontys richt zich op maatschappelijke vraagstukken en draagt bij aan innovatie in het werkveld. Het praktijkgerichte onderzoek is georganiseerd binnen lectoraten, centers of expertise en kenniscentra en wordt samen uitgevoerd met partners uit het werkveld (bedrijfsleven) en collega-onderwijsinstellingen. Met zes kennisthema’s verbinden ze zich met regionale kennisnetwerken en zetten in op de ontwikkeling van Fontys naar een kennisintensieve netwerkorganisatie. Meer weten?

Meer informatie

Spoorzone Tilburg

Spoorzone Tilburg is het nieuwe en baanbrekende talent- en innovatiedistrict van Nederland. Grenzend aan het station en goed verbonden met stad, regio en land biedt het de ideale uitvalsbasis voor je bedrijf of satelliet vestiging. In dit rauwe industriële gebied vol cultuur, horeca en historie in het centrum van de stad wordt hard gewerkt aan de toekomst. Het is een kennisgedreven biodome gebouwd voor en door creatieve ondernemers met interactieve technologieën en gedrag als basis. De aanwezigheid van Tilburg University, ROC en Fontys Hogescholen zorgt voor kennis, talent en visie. Het gebied zelf is compact en duurzaam ontwikkeld en biedt een life long stay voor ondernemers van startup tot scale-up en verder.

Meer Spoorzone