Sven maakt het in Tilburg

In een wereld vol stikstof kan één Tilburgse pionier het verschil maken. Sven Mommers heeft al sinds 2017 een oplossing, in elk geval voor de boeren in de veehouderij. Met zijn bedrijven Circular Values én Natuchem gaat hij voor een hergebruik van grondstoffen en een duurzamere wereld. Hoe hij dit doet lees je in dit artikel.

Sven is volledig eigenaar van Circular Values en gedeeltelijk eigenaar van Natuchem. Hij geeft dagelijks leiding aan de twee bedrijven en bezoekt boerenbedrijven om het evangelie van Farmcubes en Natuchem te verkondigen, waarover later meer. Hoe komt hij als stadse jongen terecht in de wereld van stikstof? Sven: “Ik had om een of andere reden altijd al interesse in landbouwhuisdieren. Vandaar dat ik de HAS heb gevolgd waar ik in 2000 afstudeerde. Via mijn ervaring als voervoorlichter en operationeel manager bij een biogas bedrijf ben ik uiteindelijk terechtgekomen bij Friesland Campina. Daar ben ik in de klimaatneutrale groeiprojecten aan de slag gegaan.”

Sven legt uit dat met het verdwijnen van de melkquotum in 2015 er meer melk geproduceerd kon worden. Ruim voor die tijd, in 2012, werd bij Friesland Campina gekeken hoe dit zo klimaatneutraal mogelijk kon. Mono-vergisting (het omzetten van mest in biogas, red.) bleek hiervoor een oplossing en met zijn achtergrond was Sven de ideale persoon om dit project op te pakken. “Er bleek onvoldoende financiële prikkel voor de boer om mest te vergisten. Hij kon overschotten mest kwijt aan akkerbouwers en aan het buitenland tegen kostprijs. Plus, het risico van investering lag volledig bij de boer. Het besparen op afzetkosten is de trigger geweest om meer te doen dan alleen vergisten.”

Zo kwam het dat Sven bedacht om vergisten en raffineren (stikstof en fosfaat uit de mest halen, red.) te combineren. Hierdoor kon de veehouder besparen op afzetkosten en kunstmestaankoop én kon de eco footprint omlaag worden gebracht. Boer blij, werkgever blij. Maar omdat alle focus binnen Friesland Campina lag op het optimaliseren en uitbreiden van de grote melkfabrieken kwam het project van Sven ‘on hold’. Hij mocht blijven maar bedankte voor de eer. De weg was vrij om het idee van modulair mest vergisten en raffineren verder uit te werken, wat enkele jaren duurde, tot 2017. Toen werd Circular Values een feit. De eerste verkoop van een installatie/stikstofstripper vond plaats in 2018, waarna al snel velen volgden. "De early adopters heb je nodig om je eerste afzet te kunnen doen", licht Sven toe. "Na twee pittige jaren vanwege corona, zitten we nu in gunstige positie. De wetgeving rondom derogatie (verruiming van de hoeveelheid dierlijke mest die op het land uitgereden mag worden, als dat geen nadelige gevolgen heeft voor het milieu, red.) is afgelopen jaar aangepast, de potentiële afzetmarkt is hierdoor flink gegroeid. Ik verwacht een verdubbeling in aantallen dit jaar, en het jaar daarop ook.”

De aanschaf van een installatie/stikstofstripper onder de naam FarmCubes kost tussen een ton en twee ton afhankelijk van de grootte van de melkveehouderij. Het verdienmodel is afzetkostenbesparing en besparing op kunstmest. Die kunstmest hoeft de boer niet zelf te kopen omdat deze via de installatie uit de natuurlijk mest wordt gehaald. “Heel simpel, als die twee voordelen maar groot genoeg zijn, is het interessant voor een boer om te investeren”, legt Sven uit. “De komende jaren zullen door het stikstofprobleem veehouderijen opgekocht worden, maar wat er aan mest bijkomt is meer dan wat er aan bedrijvigheid stopt. Dit veroorzaakt druk op de mestmarkt waardoor de prijzen omhoog gaan. Meer dan een verdubbeling zelfs. De terugverdientijd van een installatie gaat daarmee ook omlaag. Dus is het voor een boer interessant om te investeren, zeker omdat mono mestvergisting nu ook lucratiever is geworden door de stijgende energieprijzen. Bij vergisten van mest komt namelijk biogas vrij dat omgezet wordt in elektriciteit en warmte of groen gas. Die warmte kan perfect ingezet worden in het stikstofstripproces. Dat draagt bij aan de energietransitie.”

De wind zit Sven dus in de zeilen. Maar hij is wel voor een groot deel afhankelijk van de wet- en regelgeving in Nederland. “Dat is inderdaad spannend", geeft Sven toe. "Het is wel zo dat de komende tijd alles wordt ingezet op het beperken van het stikstofprobleem en het verduurzamen van processen voor een beter klimaat.” En hiermee dient zich weer een mogelijk verdienmodel aan; de stikstofinstallatie als een ammonia reducerend bedrijfsmiddel. “De veehouder krijgt straks wellicht de keuze; het bedrijf verplaatsen, verkopen of investeren in zo’n installatie. Hiermee wordt de doelgroep meteen weer groter. De kleinere boeren moeten namelijk ook aan de bak.” Sven telt uit dat dit duizenden extra bedrijven zijn. Die zullen ook naar concurrenten gaan, nu nog zo’n drie tot vier andere partijen, maar Circular Values is marktleider op boerderijniveau en wil dit blijven. “Wij hebben een trackrecord en weten ons op procesniveau te onderscheiden. Het feit dat wij vooruitlopen op de kudde is onze kracht, naast het feit dat wij meer zijn dan een productiebedrijf; wij ontzorgen de veehouder. Ook beschikken we over een goede afzetmarkt voor de producten die we uit de stikstofstrippers halen. Wij kunnen de veehouder garanderen dat hij het product kwijt kan. Dit nemen we zelfs op in onze offerte.” Een patent heeft hij overigens niet, want het proces kun je je niet patenteren en door een patent op de installatie aan te vragen, wordt het openbaar waardoor het makkelijker te kopiëren is.

“Ook de industrie klopt steeds vaker aan vanwege die outlet voor het restproduct. Maar zodra er teveel ammoniasulfaat op de markt komt, beconcurreren we onszelf. We zochten daarom naar een methode om het hele jaar zekerheid te hebben van afzet. Met Natuchem hebben we die manier gevonden; vloeibaar ammoniumsulfaat wordt via koeling gekristalliseerd wat het hele jaar afgezet kan worden bij o.a. maakbedrijven. Het is namelijk een grondstof die voor diverse doeleinden kan worden toegepast.” Sven noemt als voorbeeld lijmproductie en brandvertragende middelen. Het water dat bij het proces wordt gebruikt, kan in het kanaal worden geloosd, na zuivering uiteraard.

In Tilburg  bouwt Sven dit jaar de eerste fabriek waar uiteindelijk 75.000 ton wordt verwerkt, wat neerkomt op een output van 25.000 ton droog zout. Hij kijkt al naar andere plekken in het land om een tweede en derde fabriek te bouwen. Het liefste bouwt Natuchem dicht bij de bron om zo min mogelijk water te vervoeren over lange afstanden. Wat die bronnen dan zijn? Grootschalige industrie waar veel ammoniumsulfaat vrijkomt, bijvoorbeeld slibdrooginstallaties (een installatie waarin slib wordt gedroogd dat afkomstig is van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het slib wordt gedroogd zodat het kan dienen als secundaire brandstof voor cementovens en elektriciteitscentrales, red.). Een andere bron waar veel ammoniumsulfaat vrijkomt zijn kippenmestvergistingsbedrijven. “Wij willen met duurzaam opgewekte energie volledig elektrisch gaan koelen. Ammoniumsulfaat zoals wij dit circulair produceren heeft 50% minder co2 uitstoot dan een ‘virgin’ versie uit bijvoorbeeld de lucht.”

Natuchem is hiermee de eerste en enige die dit op grote schaal gaat doen. Waarbij ze niet in opdracht willen werken maar altijd betrokken willen zijn bij het proces en eindproduct. Ook om de prijs op een goed niveau te houden. “Als we alleen de techniek zouden verkopen worden we concurrent van ons eigen proces.”

Svens drive met Circular Values en Natuchem is dat er nog zoveel natuurlijke grondstoffen niet wordt benut. “Waarom ga je iets uit de grond of de lucht halen als het om ons heen aanwezig is? Er zitten nog zoveel waardevolle nutriënten in bijvoorbeeld water. Haal het uit producten die je toch al hebt. Het is een bron voor je grondstoffen.” Tot een paar jaar geleden was het nog niet nodig, werd de meerwaarde niet gezien en kostte circulair ondernemen nog geld. Nu is het heel normaal, zelfs hip. Sven was dus echt een early adopter. “De eerste stikstofstripper werkt nu al zo’n 12 jaar. Eigenlijk waren we te vroeg. De wereld zit nu heel anders in elkaar. Maar het heeft ons nu wel een voorsprong opgeleverd. Net zoals bij iedere andere fabriek moet het product wat uit de fabriek komt het proces kunnen betalen. En wij zijn ervan overtuigd dat dat kan uit reststromen en bijproducten. Toch is het soms verstandig niet te vroeg in te stappen.”

Ambities heeft Sven nog genoeg: markleider zijn en blijven in West-Europa op kleinschalige stikstofstrippers. Japan lonkt ook, daar heeft hij al klanten. “Het is vooral een logistieke kwestie; er is geen stikstofoverschot maar er is een scheve verdeling, vandaar dat een eiland als Japan ook geïnteresseerd is. Er is markt genoeg voor ons de komende jaren.” Ook groeien in de industriële sector is voor Sven nog een ambitie, wat zal gaan resulteren in het bouwen van grootschalige stikstofraffinaderijen. Dit betekent ook groei binnen de organisatie, zowel binnen Circular Values als Natuchem. “Het accent zal gaat verschuiven van produceren naar assembleren want de kracht van het bedrijf zit in het besturen van de installaties en het bieden van een dashboardfunctie.”

“Voor mij zit de uitdaging in het steeds verder ontwikkelen van het bedrijf. Momenteel doe ik sales en ontwikkeling en ben bezig met het verder brengen van Natuchem. We willen iedere twee jaar een fabriek bouwen en ontwikkelen zonder dat we een onderzoeksinstituut worden; binnen twee tot drie jaar moet hetgeen we verzinnen ook gerealiseerd kunnen worden. Wat we willen bereiken is er nog niet of onvoldoende dus we worden automatisch ‘gedwongen’ te ontwikkelen. We proberen slimme dingen te doen met technologie die al ontwikkeld is maar nog niet of onvoldoende wordt toegepast. Technologie en het bouwen van de fabrieken zijn middelen voor ons doel: circulaire grondstoffen maken en aantonen dat dat een verdienmodel kan zijn. Maar wel met focus. Dingen die je doet moet je goed doen en blijven doen.”